DİLAN KUTLU
(İLİÇ)- Erzincan İliç‘te 9 işçinin hayatını kaybettiği maden faciasında hazırlanan bilirkişi raporu ihmalleri göz önüne serdi. İşçilerin güvenliği için hazırlanması gereken “acil eylem planının olmadığına” işaret edilen raporda, radar verilerindeki hareketlenmeye rağmen “personelin alandan uzaklaştırılmadığı”, “olay günü SMS ve mail iletişiminin yetersiz kaldığı, bazı birimlerin haberdar edilmediği”, “dinamit patlatmalarının çatlaklara yol açtığı” saptandı. Alandan alınan su örneklerinde ise “su kaynaklarında kirlenme olduğu” tespitine yer verildi.
Erzincan’ın İliç ilçesinde bulunan Çöpler Altın Madeni’nde 13 Şubat tarihinde yaşanan ve 9 kişinin 10 milyon metreküp toprağın altında kaldığı maden faciası sonrasında İliç Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından talep edilen bilirkişi raporu soruşturma dosyasına girdi. Raporda, faciaya götüren ihmaller sıralandı. Bilirkişi raporuna, olayın ardından maden alanın son fotoğrafları da konuldu.
Radar verileri: “Personelin alandan uzaklaştırılması gerekirdi”
Olayın yaşandığı gün, saat 08.00’de topraktaki “hareketlenmelerin radar verilerindeki sorumlu kişilerce anlaşılmadığı” raporda saptandı. Buna göre; “13 Şubat 2024 tarihinde saat 08.00 veya saat 10.00’dan itibaren bu değerlendirmenin yapılarak sahadaki personelin alandan uzaklaştırılması gerekirdi” tespiti yapıldı.
Raporda, yine radar verilerine göre, 11-12 Şubat 2024 tarihlerindeki ölçümlerde “hareketin hızının 2 kat hızlandığı ve hareket hızının artarak devam ettiği” gözlemlendiği kaydedildi.
“Acil eylem planı yok”
İşverenin yükümlülükleri açısından hazırlanması gereken “acil eylem planın” olmadığını belirtilen raporda, “Bize teslim edilen belgeler içinde acil eylem planı olmamakla birlikte kaza sonrası alınan ifadelerden acil eylem planının devreye alındığı anlaşılmaktadır. Ancak ilgili durum kaza sonrası için geçerli olmuştur. Oysa liç sahalarında heyelanlar geçmişte sıkça yaşanmış olup olası tehlikeli bir durum olduğu bilinmektedir ve bu duruma karşı doğru bir planlama yapılmamıştır. Özellikle alt işverenlerle ilişki, iletişim düzensiz ve yetersizdir” denildi.
“Bazı birimler haberdar edilmedi”
Faciada beş işçinin hayatını kaybettiği, acil toplanma yeri olan konteynır alanının yanlış konumlandırılmış olmasına işarat edilen raporda, şu tespitlere yer verildi:
“Olay günü SMS ve mail iletişimi de yetersiz kalmış olup bazı birimler haberdar edilememiştir.
Acil eylem planı kapsamında hızlı ve tüm çalışanlarla iletişimi sağlayan bir haberleşme sistemi kurulmamıştır.
İSG departmanının birlikte ve acil eylem planının doğru hazırlanmaması konusunda İSG departmanının kusurlu oldukları kanaatine varılmıştır.”
“Dinamit patlatmaları çatlaklara yol açtı”
Dinamit patlatmalarının liç yığınına yakın yapıldığı, bu nedenle “oluşturacağı ivme/titreşim etkisiyle stabiliteyi etkilemesi ve zeminde oturma ve çatlaklara yol açması, mevcut çatlakları genişletmesi muhtemeldir” denilen raporda, “Faz 5 inşaatı sırasında yapılan patlatmalar incelendiğinde toplam 23 atımın 18 inin Ocak 2024 tarihinden kayma gerçekleşme tarihine kadar yapıldığı görülmektedir. Yapılan patlatmalar içerisinde en yüksek titreşim hızını veren patlatmalar 5 -24 Ocak 2024 tarihlerinde bunları takiben yığın liçinin deplasman değerleri artmaya başlamıştır.” görüşüne yer verildi.
“Su kaynaklarında kirlenme var, ağır metaller gözlemlendi”
Su örneklerinde yapılmış analiz sonuç raporlarında da “ağır metaller” gözlemlendi. Raporda, “Ağır metallerin kalite standart değerlerini aşmış oldukları, özellikle civa parametresinin hemen hemen tüm su numunelerinde 61 yerde geçtiği tespit edilmiş. Su numunelerinin sadece civa parametresi açısından değerlendirilmesi halinde dahi, su kaynaklarında bir kirlenme olduğunun söylenebileceği anlaşılmaktadır” tespitine yer verildi.
Raporda, cıva metalinin 2021 ÇED raporunda “Rafinasyon Ünitesi” başlıklı bölüm içerisinde geçtiği hatırlatıldı.
“Balıklarda kimyasal zehirlenme yok“
Balık ölümlerine ilişkin yapılan analiz sonuçlarında “pestisitler tespit edilebilir düzeyde bulunamadı” ifadesi yer alırken, “Balıklarda kimyasal bir zehirlenmenin etkisinin görülmediği, biyolojik bir kirlenme olduğu yönünde tespitler yapıldığı anlaşılmıştır” ifadesine yer verildi.
